Tại một diễn đàn tại Đài Bắc do Tổ chức Tôn giáo Tây Tạng tổ chức, các chuyên gia, học giả và tu sĩ Phật giáo Tây Tạng đã lên tiếng mạnh mẽ về vấn đề kế vị Đạt-lai Lạt-ma, khẳng định rằng cộng đồng Phật tử sẽ không chấp nhận bất kỳ ứng viên nào được Bắc Kinh chỉ định.

Vấn đề kế vị trở nên nhạy cảm khi chính quyền Trung Quốc tuyên bố họ có quyền kiểm soát việc tái sinh lãnh đạo tinh thần Tây Tạng. Tuy nhiên, theo truyền thống Phật giáo Tây Tạng, việc tìm kiếm hóa thân là một quá trình tâm linh thuần túy, vượt ngoài phạm vi can thiệp chính trị.

Nhiều ý kiến tại diễn đàn khẳng định:

Trung Quốc không có cơ sở quyết định việc tái sinh

Học giả Liu Han-cheng, tác giả cuốn Tibet Has Never Been a Part of China, cho biết Trung Quốc “không có nền tảng lịch sử, pháp lý hay đạo đức” để can thiệp vào việc chọn Đạt-lai Lạt-ma đời tiếp theo.

Cảnh báo nguy cơ xuất hiện hai Đạt-lai Lạt-ma

Ông Hu Ping, biên tập viên tạp chí Beijing Spring, chỉ trích ba yêu cầu của Bắc Kinh:

• Ứng viên phải sinh tại Trung Quốc

• Việc lựa chọn liên quan đến “Quả trứng vàng” (Golden Urn)

• Phải được chính quyền trung ương phê duyệt

Ông cho rằng nếu Trung Quốc áp đặt một ứng viên như vậy, Phật tử Tây Tạng sẽ từ chối, và đó sẽ trở thành “một nỗi hổ thẹn lịch sử”.

Giáo sư Su Chia-hung (Đại học Fooyin) cảnh báo khả năng sẽ xuất hiện hai vị Đạt-lai Lạt-ma:

• Một do cộng đồng Tây Tạng lưu vong công nhận

• Một do Bắc Kinh đưa ra

Điều này có thể tạo ra sự chia rẽ tôn giáo sâu sắc.

Cơ quan duy nhất có thẩm quyền tái sinh

Theo ông Kelsang Gyalsten Bawa, Chủ tịch Tổ chức Tôn giáo Tây Tạng, việc tái sinh của Đạt-lai Lạt-ma chỉ có thể được xác định bởi Ganden Phodrang Trust — tổ chức do chính Đạt-lai Lạt-ma đương nhiệm lập ra.
Ông nhấn mạnh Bắc Kinh “không có vai trò nào trong truyền thống này”.

Tranh chấp xung quanh vị trí Đạt-lai Lạt-ma cho thấy mâu thuẫn sâu sắc giữa:

• Truyền thống tâm linh Tây Tạng, vốn coi việc tái sinh là thiêng liêng;

• Quyền lực chính trị của Trung Quốc, muốn định hình lãnh đạo tôn giáo theo quản lý nhà nước.

Đối với người Tây Tạng, Đạt-lai Lạt-ma không chỉ là một nhân vật tôn giáo mà còn là biểu tượng văn hóa – bản sắc – niềm tin. Việc Bắc Kinh can thiệp chỉ làm gia tăng căng thẳng giữa hai bên và đe dọa sự ổn định tôn giáo tại khu vực.